قیمت کنسانتره مس سولفیدی: فرمول جهانی، ساختار قیمت‌گذاری در ایران، و نقش TC/RC

مقدمه
قیمت‌گذاری کنسانتره مس سولفیدی در بازارهای جهانی و ایران به عوامل متعددی وابسته است که درک صحیح آن‌ها برای فعالان صنعت معدن و فلزات ضروری است.  در این مقاله، به بررسی فرمول‌های جهانی قیمت‌گذاری، مفهوم هزینه‌های فرآوری و پالایش (TC/RC)، ساختار قیمت‌گذاری در ایران، و تأثیر عناصر مزاحم و عیار بر قیمت نهایی کنسانتره می‌پردازیم.

فرمول جهانی قیمت‌گذاری کنسانتره مس

در بازار جهانی، قیمت کنسانتره مس بر اساس فرمول زیر محاسبه می‌شود:

قیمت نهایی = (عیار مس × قیمت مس بورس فلزات لندن) − (هزینه‌های TC + RC)

توضیحات:

عیار مس (Grade): درصد مس موجود در کنسانتره، معمولاً بین 20 تا 30 درصد.

قیمت LME: قیمت مس در بورس فلزات لندن (LME)، که به‌عنوان مرجع جهانی شناخته می‌شود.

هزینه‌های TC/RC: هزینه‌های فرآوری و پالایش که در ادامه توضیح داده می‌شوند.

نکته: می‌توان به جای محاسبه مستقیمTC  و RC در این فرمول از یک ضریب تعدیل استفاده کرد که سایر هزینه ها اعم از هزینه TC  و RC  و درصد ریکاوری در آن لحاظ شود. در ایران این روش مرسوم تر است که در ادامه به آن می‌پردازیم.

مفهوم هزینه‌های TC و RC در صنعت معدن و کنسانتره مس
در صنایع معدنی، مثلاً مس، دو هزینه اصلی مطرح هستند که به فرآیند تولید فلز خالص اختصاص دارند: هزینه‌های فرآوری یا Treatment charges (TC) و هزینه‌های پالایش یا  Refinery charges (RC)
 این هزینه‌ها به نوعی توسط شرکت‌های معدنی به کارخانجات ذوب و پالایش پرداخت می‌شوند تا کنسانترۀ معدنی را به مس خالص (یا دارای درصد خاصی از خلوص) تبدیل کنند.

هزینه‌های عملیاتی کنسانتره (TC) هزینه‌های عملیاتی کنسانتره شامل مراحلی است که طی آن، فلز مس از دیگر مواد موجود در کنسانتره مانند گوگرد، آهن و سیلیس جدا می‌شود. این فرآیند به تولید مس خام یا ذوبی (بلیستر) منجر می‌شود که خلوص آن حدود 85 تا 95 درصد است. به‌عنوان مثال، کارخانه‌های ذوب ممکن است برای هر تن کنسانتره، مبلغی حدود 70 دلار به‌عنوان هزینه فرآوری دریافت کنند. هرچه میزان ناخالصی در کنسانتره بیشتر باشد، هزینه فرآوری نیز افزایش می‌یابد.

هزینه‌های پالایش (RC) بعد از فرآوری، مس خام یا ذوبی تولید‌شده برای رسیدن به سطح خلوص نهایی نیاز به پالایش بیشتر دارد. در این مرحله، پالایشگاه‌ها با هدف دستیابی به مس با خلوص 99.99 درصد یا بیشتر، فلز را پالایش بیشتری می‌کنند. برای این عملیات پالایش، فرض کنید شرکت‌های معدنی برای مثال مبلغی حدود 100 دلار به ازای هر تن می‌پردازند تا به مس با خلوص نهایی مورد نیاز آن‌ها تبدیل شود.

تعامل هزینه‌ها و بازار: هزینه‌های فرآوری و پالایش هر ساله بین شرکت‌های معدنی و ذوب‌کاران بر اساس شرایط بازار، میزان عرضه و تقاضا، و همچنین قیمت فلزات تعیین می‌شود. این سیستم به هر دو طرف کمک می‌کند تا هزینه‌های عملیاتی خود را پوشش دهند و همزمان یک جریان عرضۀ پایدار از فلز خالص را برای صنایع فراهم کنند.

معنای TC یا RC منفی برای کنسانتره مس چیست؟
در شرایط نادر بازار، هزینه‌های عملیاتی کنسانتره (TC) یا هزینه‌های پالایش (RC) منفی می‌شوند، یعنی کارخانه‌های ذوب به جای دریافت هزینه، به معدن‌کاران پول می‌دهند تا کنسانترۀ (مثلاً) مس  را دریافت کنند. این وضعیت به دلیل کمبود شدید کنسانتره رخ می‌دهد و کارخانه‌ها برای ادامه کارکرد خط تولید و تأمین نیازهای خود مجبور به پرداخت پول به جای دریافت آن می‌شوند.

شاخص هزینۀ TC منفی: کارخانه‌های ذوب به معدن‌کار پول می‌دهند تا کنسانتره را تحویل بگیرند، به جای اینکه معدن‌کار هزینه را بپردازد.
شاخص هزینۀ RC منفی: پالایشگاه‌ها هزینه پالایش را کاهش می‌دهند یا حتی به جای دریافت هزینه، پول پرداخت می‌کنند تا مواد اولیه برای خط تولید آن‌ها تأمین شود.

این وضعیت در بازارهای نامتعادل و با کمبود عرضۀ کنسانتره/تقاضای بالا برای فلز پالایش‌شده رخ می‌دهد.

پس چرا  در چنین شرایطی کارخانه‌های ذوب همچنان خرید می‌کنند؟
بسیاری از خریدهای کارخانه‌ها تحت قراردادهای بلندمدت با نرخ‌های تعیین‌شده انجام می‌شود و کاهش تولید هزینه‌های ثابت آن‌ها را به طور چشمگیری کاهش نمی‌دهد، بنابراین آن‌ها ترجیح می‌دهند خط تولید را متوقف نکنند.

ساختار قیمت‌گذاری کنسانتره مس در ایران
در ایران، فرمول قیمت‌گذاری کنسانتره مس مشابه فرمول جهانی است، اما با تفاوت‌هایی در شرایط بازار داخلی که خود را در ضریب تبدیل نشان میدهد. فرمول کلی به‌صورت زیر است:

قیمت نهایی = (عیار × میانگین قیمت هفتگی مس در بورس فلزات لندن × ضریب تعدیل × درصد ریکاوری)

مثال: اگر قیمت LME برابر ۹۵۰۰ دلار، عیار کنسانتره ۲۵٪، ریکاوری ۸۵٪ و ضریب تعدیل ۸۵٪ باشد:

۹۵۰۰ × ۰٫۲۵ × ۰٫۸۵ × ۰٫۸۵ = ۱۷۱۵٫۳ دلار در هر تن

توضیحات:

ضریب تعدیل: این ضریب به‌منظور تطبیق قیمت جهانی با شرایط داخلی مانند یارانه‌های انرژی، نرخ ارز، و سیاست‌های حمایتی دولت اعمال می‌شود.

نرخ بازیابی یا درصد ریکاوری: نسبت مس قابل استخراج از کنسانتره، که بسته به فناوری یا روش و تجهیزات مورد استفاده توسط کارخانه‌ها متفاوت است.

تأثیر عناصر مزاحم و عیار بالا بر قیمت کنسانتره مس سولفیدی
در فرآیند قیمت‌گذاری کنسانتره مس، وجود عناصر مزاحم مانند آرسنیک، سرب، بیسموت و غیره می‌تواند منجر به اعمال جریمه‌هایی شود. این “جریمه‌” به‌منظور جبران هزینه‌های اضافی پالایش و مدیریت پسماندهای خطرناک اعمال می‌شود.

از سوی دیگر، اگر عیار مس در کنسانتره بالاتر از حد انتظار باشد یا کنسانتره مس حاوی طلا باشد، بر اساس مقدار طلا به ppm  پاداش‌هایی به تولیدکننده تعلق می‌گیرد. این پاداش‌ها یا “جایزه” به‌عنوان انگیزه‌ای برای تولید کنسانتره با کیفیت بالاتر یا فروش کنسانتره مس حاوی طلا در نظر گرفته می‌شوند.

صفحه اختصاصی قیمت‌گذاری کنسانتره مس سولفیدی در وب‌سایت متالاین
برای دریافت قیمت و اطلاعات به‌روز و دقیق‌ کنسانتره مس، می‌توانید به صفحه اختصاصی ما مراجعه کنید:

قیمت گذاری اختصاصی مس

با درک صحیح از فرمول‌های قیمت‌گذاری، هزینه‌های فرآوری و پالایش، و تأثیر عوامل مختلف بر قیمت نهایی، می‌توان تصمیمات بهتری در زمینه خرید و فروش کنسانتره مس اتخاذ کرد.

در صورت نیاز به مشاوره یا خرید و فروش کنسانتره مس با ما تماس بگیرید یا درخواست خود را در سایت ثبت کنید.